Macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum)

Macierzanka piaskowa to niska krzewinka występująca niemal w całej Europie, środkowej i północnej Azji, północnej Afryce i Ameryce Północnej. W Polsce można ją spotkać w sosnowych i brzozowych lasach. W nasłonecznionych miejscach pokrywa ziemię zwartym kobiercem. Jak sama nazwa wskazuje roślina lubi ziemie piaszczyste. Pierwszy człon polskiej nazwy pochodzi od słowa matka. Wg legendy w macierzankę zmieniła się matka po stracie dzieci.

Ziele macierzanki zawiera olejki eteryczne, które nadają roślinie charakterystyczny przyjemny zapach. Kwitnie od czerwca do września, wytwarzając drobne silnie pachnące różowofioletowe kwiaty, które przyciągają owady nawet w suszonych bukietach.

W okresie kwitnienia w czerwcu i lipcu zbiera się niezdrewniałe pędy, które suszy się w przewiewnych, ciemnych miejscach. Wysuszone ziele należy przechowywać w szczelnych pojemnikach aby nie straciło przyjemnego zapachu.

Olejki eteryczne zawarte w roślinie wzmagają czynność wydzielniczą błon śluzowych górnych dróg oddechowych, zwiększa wydzielanie śluzu, wyzwala odruch wykrztuśny. działa wiatropędnie, rozluźnia mięśnie układu pokarmowego. Używana jest do płukania gardła, przy paradontozie, świądzie, pomaga po ukłuciu owadów, oparzeniach, skaleczeniach. Jest pomocna w leczeniu stanów zapalnych pochwy i sromu oraz układu moczowego. Wzmacnia system nerwowy – używana jest do kąpieli dla rekonwalescentów, chorych dzieci i osób starszych.

Napar z ziela.

1 łyżkę suszonego ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody, pozostawić na 20 minut pod przykryciem. Po przecedzeniu pićemy 2-3 razy dziennie na pół godziny przed jedzeniem przy uporczywym kaszlu — jako środek wykrztuśny, dla poprawy trawienie, kurczach żołądkowych i wzdęciach, w różnego rodzaju nerwobólach. Zewnętrznie stosujemy macierzankę do płukania jamy ustnej i gardła oraz do okładów w bólach reumatycznych i na stłuczenia.

Kąpiel z macierzanki.

150 g ziela zalać 3 l wrzącej wody, gotować przez 5 minut na małym ogniu i odstawić na 30 minut pod przykryciem. Po przecedzeniu wlać do wanny wypełnionej wodą. Po piętnastominutowej relaksującej kąpieli, owinąć się ręcznikiem i nie wycierając się, położyć do łóżka. Kąpiel działa dezynfekująco na skórę oraz wzmacniająco i regenerująco.

Napar do stosowania zewnętrznego.

2,5 łyżki macierzanki zalać 1,5 szklanki gorącej wody. Podgrzewać pod przykryciem do zagotowania. Odstawić na 15 minut aż naciągnie, przecedzić. Stosować do obmywań ran i kompresów na zapalone miejsca skóry, do płukania ust.

Macierzanka wchodzi w skład gotowych mieszanek np. Septosanu (przydany przy zapaleniu gardła, migdałków, anginie). Można również kupić samo ziele.

Oprócz zastosowań zielarskich macierzanka uprawiana jest jako roślina ozdobna i używana jako przyprawa o podobnym działaniu jak tymianek (szczególnie popularna w kuchni francuskiej do przyprawiania potraw z zająca). Przyjemny zapach powoduje, że jest używana w przemyśle perfumeryjnym i wchodzi w skład kadzidła.